Саяси зерттеулердің жаңа дәуірі: «тізімдік эксперимент» әдісі және оның Орталық Азияны зерттеуге әсері

Аңдатпа

Бұл мақалада әртүрлі саяси жүйелердің құндылықтары талданады, атап айтқанда, зерттеудің негізгі бағыты басқарудың ерекше саласы ретінде демократияға бағытталған. Мақалада демократия тарихы, демократия құндылықтарының негізгі құрылымы және бұрынғы кеңестік блок тұрғындарының демократия құндылықтарын қабылдауы қарастырылады. Зерттеу нысаны ретінде 18 жастан асқан осы елдердің азаматтары алынады. Зерттеу тақырыбы - саяси жүйелердің әртүрлі формаларын қабылдауға/қабылдамауға байланысты құндылықтардың құрылымы, атап айтқанда демократия/авторитаризмді қабылдау жайында. Мақаланың бірінші бөлімі демократия тарихын ежелгі әлемнен ағарту дәуіріне дейінгі басқару нысаны ретінде талдайды, әлеуметтік саланың дамуына қатысты негізгі әлеуметтанулық теорияларды қарастырады, қоғамның экономикалық дамуы мен модернизацияның өзгеруіне байланысты акторлардың құндылықтарының құрылымындағы өзгерістерді қарастырып және бұрынғы кеңес елдері мен Орталық Азия елдеріндегі демократияның қазіргі түсінігін зерттейді. Сондай- ақ, саяси құндылықтарды сауалнамаға негізделген "List Experiment" деректерді талдаудың жаңа әдісі қалай қолға алатыны көрсетілген. Мақаланың екінші бөлімі посткеңестік елдердің тұрғындары арасындағы демократиялық және авторитарлық басқарудың құндылықтарын талдайды. Қоғамның мәдени және құндылық бағдарларын зерттейтін WVS (әлемдік құндылықтар сауалнамасы) халықаралық жобасының деректері негізінде бұрынғы Кеңес Одағы тұрғындарының саяси құндылықтарына салыстырмалы зерттеу жүргізілуде. Бұл елдер бостандық/қауіпсіздік құндылықтарын қабылдауды, демократиялық жүйені, күшті көшбасшы мен діни мемлекетті қабылдауды және бәсекелестік сайлау институтын қабылдауды зерттейді.