Идентификацияның өзгеруі және билікті қайта құру: КСРО ыдырағаннан кейін Орталық Азиядағы дүңген элиталарының әлеуметтік ұйымы

Аңдатпа

Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін ұлттық мемлекеттердің құрылуы, нарықтық экономиканың эволюциясы, сондай-ақ діни жаңғыру Орталық Азияда біртіндеп кеңінен таралып, жеке адамдар мен топтардың өмір сүру жағдайларына, әлеуметтік идентификациясына және беделіне терең әсер етті. Бұл зерттеу Қырғызстан мен Қазақстандағы дүңгендер арасында 2014 жылдың қыркүйегінен 2015 жылдың шілдесіне дейін және 2017 жылдың шілдесінің соңында жүргізілген далалық зерттеулерге негізделген, оның мақсаты — Орталық Азияның «жаңа контексіне» жауап ретінде дүңген элитасының әртүрлі топтары қалай өздерінің идентификациясын өзгертуді және биліктерін нығайтуды жүзеге асырғанын зерттеу. Посткеңестік дәуір дүңген элиталарының қайта ұйымдастырылуына әкеліп, саудагерлер мен діни қызметкерлердің негізгі топқа айналғаны анықталды. Интеллектуалдар мен мемлекеттік қызметкерлер әлі де әлеуметтік ықпалға ие болғанымен, олардың саны салыстырмалы түрде азайды. Әлеуметтік төменгі топтағы кейбір адамдар мен топтар экономикалық, әлеуметтік және мәдени ресурстарды пайдалана отырып, элитаға сәтті өтті. Кеңес дәуірінде жоғары әлеуметтік деңгейлерді иеленгендер не қоғамдық ресурстарды қайта ұйымдастыру арқылы әлеуметтік беделін нығайтты, не жеке мінез-құлқы арқылы беделге ие болды, не болмаса әлеуметтік элитаның қайта құрылымдалуы нәтижесінде төменгі әлеуметтік деңгейлерге түсті. Осылайша, дүңген элитасының беделін қалыптастыру үдерісі әртүрлі топтар арасындағы ынтымақтастық пен бәсекелестік арқылы аяқталады. Бұл ынтымақтастық пен бәсекелестіктің динамикасы дүңген элиталары арасындағы билік ұйымдастыру үдерісінің негізгі сипаттамаларын қалыптастырады және Орталық Азияның посткеңестік «жаңа контексінде» саяси, экономикалық, діни, әлеуметтік және мәдени факторлардың өзара байланысуымен тығыз байланысты.