Медиатұтыну – посткеңестік елдердегі саяси белсенділік факторы

Аңдатпа

Мақалада медиа саясатқа деген қызығушылықтың қалай қалыптасатыны және медианың түрлері саяси оқиғаларға деген қызығушылыққа қалай әсер ететіні зерттеледі. Медиа тұтыну түрі саяси күн тәртібіне қызығушылыққа әсер ететіндігін анықтау мақсатында, медианың әртүрлі: дәстүрлі, ескі және жаңа, сандық медиа түрлері талданады. Мақалада М. Вебердің үстемдік түрлері, Ю. Хабермасстың қоғамдық сферасы, П. Бурдьенің «доксикалық» кеңістігі, Г. Лассуэл және П. Лазарсфельдтің бұқаралық ақпарат құралдарының қалыптасуы мен дамуын зерттейтін теориялары, блогосфера мен жаңа цифрлық медианы зерттейтін теориялар келтірілген. World Values Survey деректері негізінде посткеңестік блок елдеріндегі медиа тұтыну тәжірибесіндегі айырмашылықтар зерттеледі. Зерттеу нысаны 2017-2022 жылдары WVS сауалнамасына қатысқан бұрынғы Кеңес Одағы елдерінің респонденттері. Зерттеуге келесі елдер кіреді: Армения, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан және Украина. Зерттеу пәні - бұл елдердегі медиа тұтыну тәжірибесі. Зерттеудің мақсаты - посткеңестік елдердегі медиа тұтынуды зерттеу және медиа түрінің қоғамдық-саяси өмірге деген қызығушылыққа қалай әсер ететінін анықтау. Мақаланың теориялық бөлімінде медиа тұтыну және саяси мотивация туралы ғылыми дереккөздер қарастырылған. WVS деректер базасының екінші реттік деректеріне негізделген тәжірибелік бөлімінде медиапайдалану және саясатқа қызығушылық сұрақтары бойынша сандық таралымдардың талдауы жүргізіліп, сандық деректер таралымдар мен индекстер түрінде ұсынылады. Сондай-ақ Қазақстан бойынша деректерді пайдалана отырып, саясатқа қызығушылық факторлары мен әртүрлі медиа көздері арасындағы корреляциялық талдау жүргізілді.