К. Корпела әріптестерімен құрастырылған «Қалпына келтіру нәтижелері шкаласы» (ROS): бейімделу және алдын ала психометриялық бағалау

Аңдатпа

Қалпына келтіру – адамның табиғатпен байланысын зерттеуде кеңінен қолданылатын экологиялық психология туралы ұғымы. Осы ұғымның көптеген түсіндірмелері бар. Бұл көбінесе стрестен және/немесе психикалық шаршаудан кейін когнитивті-аффективті қалыпқа келу деп түсініледі. Бұл тұжырымдама табиғатпен қарым-қатынастың психологиялық артықшылықтарын зерттеу үшін пайдалы. Өзіндік есеп беру әдістемелерінің ішінде қалпына келтіру нәтижелерінің шкалалары және қоршаған ортаның қалпына келтіретін әлеуеттің шкалалары ажыратылады. Біріншісін өлшеудің орыс тіліндегі әдістері табылмады. Осыған байланысты, бұл еңбектің мақсаты Қалпына келтіру нәтижелері шкаласының орыс тіліндегі бейімделу болып табылады. Бұл сауалнаманы К.Корпела әріптестерімен әзірлеген (Restoration Outcome Scale – ROS, 2008). Сауалнама Р.Каплан мен С.Капланның зейіннің қалпына келтіру теориясына және Р.Ульрихтің стрестен қалпына келтіру теориясына негізделген. ROS когнитивті-аффективті қалпына келтірудің есте қалған сезімдерін өлшейді. 120 орта жастағы респонденттердің, негізінен қала тұрғындарының, деректері талданды. Қатысушылардан олардың табиғатпен қарым-қатынастағы әдеттегі тәжірибесі туралы сауалнама жүргізілді. Категориялық негізгі компоненттерді талдау ROS орыс нұсқасы үшін (сонымен қатар ағылшын нұсқасы үшін) бір факторлы құрылымды анықтады. Кронбахтың альфа мәні 0,89. Құрылым сәйкестілігі диспозициялық витальностьпен және табиғатпен байланыстылық өлшемдерімен болжанған корреляция арқылы қолдау тапты. Әйелдер тобында ROS жоғары көрсеткіштері анықталды. Зерттеудің шектеулері – іріктеме көлемінің аздығы, жыныс пен жастың теңгерімсіздігі (көбірек әйелдер; тек орта жастағы респонденттер) және табиғатпен байланыстың жоғары көрсеткіштері. Нәтижелер ROS сауалнаманың келешегін көрсетеді, ол үлкен үлгілерде қосымша психометриялық сараптаманы қажет етеді.